Хуткасны стадлер давез мяне да канцавога прыпынку. Бывала малы ідзеш са станцыі з маці ды сваёй цеткай пехам , дыхаеш гэтым паветрам... Толькі ў дзяцінстве неяк па-іншаму дыхаецца, усё новае , свежае, пастаянна хочацца некуды ісці, нешта адкрываць для сябе. Побач маладыя родныя людзі... Як даўно гэта было, а мроіцца, што нібы ўчора... Дый што казаць, нават грошы тады былі іншыя.
Ну што ж, патрасем старыной і зараз. У заплечніку ўтульна грукочуць банкі з півам, будзе дарога карацей! Трэ прайсці мо 10 км, мо менш, ці больш - ня ведаю. Шлях нават не цяжкі, а наадварот легкі. Ведаеце, калі ідзеш па лесе, дыхаеш суквеццем, гэтай блытанінай пахаў лясных раслін, гэтым мокрым дарожным пясочкам, балотам то ногі самі рвуцца ў бой. Свежасць! Не адчуваецца стомленасці, дый надвор'е спрыяе- свеціць вяселым святлом скрозь невялічкія вокаімгненныя воблачкі ласкавае сонца.
Але у сэрцы неспакойна, некая трывога... Слоўч... Вялікая маладая весачка недалека ад завіхрастага Бабра, дзе жылі свае... Не шукайце, спадарства, гэтай назвы на сучасных мапах, ня знойдзіце. Знікла веска. Нажаль, я не маю часу працаваць у архівах, але трошачкі ведаю чаму знікла Слоўч. На пачатку 30-х гадоў, нейкая сволач з Масквы, я упэунены, пастанавіла: знесці ў ваколіцах Бабра вескі Слоўч, Шырневічы, Чырвоная горка, Селішча, Маласаі ды зрабіць ваенны палігон. Уявіце, жылі людзі, працавалі, а тут прыходзіць паперка- пакінуць родныя мясціны ў кароткі час , знайсці новае месца жыхарства, разбурыць хату, дзе нарадзіуся ты ды твае дзеткі... Некаторым вескам па некалькі сот гадоў было, зберагліся запісы ў дакументах, напрыклад пра Шырневічы, Маласаі. А тут пастанавілі за пару тройку месяцаў сцерці з зямлі вескі, дзе агулам было больш чым 200 дамоў. 200 сем'яў, тысячы разбітыз лёсаў... Сволачы....
Навігатар дае знак, што хутка невялікі зварот, потым масточак і веска... Няма ні масточка, ні вескі... Магутная гэта сіла-прырода, вялікія домныя хаты параслі усялякай травой, сосны, елкі атачылі усе тое. дзе некалі былі сялянскія падворкі. Але прырода не дае людзям , якія апынуліся ў гэтых мясцінах , адчуць сябе у лесе. Бачыце, дык гэта ж ігруша прытулілася на ўскрайку дарогі, старэнькая яблынька хістае сваімі галінкамі смачнае, п'янае паветра, раскідзісты клен нешта шэпча аб мінулым гэтых мясцін.
Ідзеш уздоўж гнуткай дарогі амаль усюды цвіце бледнаблакітны бэз... Сціскаецца сэрца, падыходзішь, гладзіш крохкія, пяшчотныя кветачкі, ловіш гэты здурманены пах... нейкім чынам стрымліваешся не прараніць ніводнай слязінкі. Пах разбуранай вескі, маёй Слоўчы, прыемны, жыццевы пах... Расце бэз, расце тое, што было пасаджана сотню год таму, насуперак часу.
Навокал прыгожа. Ідзеш, адкаркоўваеш пляшку... Піва цеплае не вельмі смачнае. Шкада, што не давядзецца папіць сцюдзенай вадзіцы ну вунь напрыклад на той сядзібе, дзя яшчэ засталіся астаткі каменнага падмурка... Злева ямы, зправа...Былыя хаты...Так, я ня ведаю у якой хаце нарадзілася мая бабуля, але ж я ўпэунены, што гаспадары з любой іншай хаткі далі б папіць стомленаму ад спякоты падарожніку.
Прыгожа. Некалі, даўно бабуля казала, што ей пашчасціла нарадзіцца ў Слоўчы. Я пытаўся, дык дзе ж гэтая таемная веска ?
) Казала што агулам хадзілі на рэчку купацца, рэчка была ня тое што зараз-шырэйшая, да рэчкі вёў масток праз балотца, а колькі, казала, было ягад ,грыбоў у лесе! Божухна! А рыбы! Багатыя былі мясціны!!! Я паспрабаваў дабрацца да Бабра за вескай. Але замачыў ногі ў балотнай чорнай мяккай жыжы, дзе той масток!!! Паглынуты думкамі, пачынаю пошук. Канешне, веска вабіць аматараў металапошука ужо не адзін год, таму нешта знайсці будзе складана. Да мяне яе добра ужо "абпрацавалі" . Дый калі шоў то бачыў трох камрадаў за працай, паразмаўляў пра тое-сёе, свае людзі ў дошку... Жалеззе, гільзы, аскепкі жыцця чыгункі, скавароды, кавалак лапаты, кавалак жаночага грабеньчыка, нейкае яшчэ ўпрыгожванне. Мо тут стаяла хата маіх продкаў, дзе нарадзілася бабуля, мо гэта яе грабеньчык, ці маей прабабулі? Як здагадацца, няма адрасу, няма сведак... Думкі зашкальваюць...
Пад вечар збіраюся дадому. Эх, як бы добра б было перанесціся ў той час, зайсці да сваякоў у хату, паразмаўляць, пасербаць хмяльнога квасу, пераначаваць, але знікла веска, зніклі людзі, дый час не стаіць на месцы, змяняюцца пакаленні, стадлер таксама чакаць ня будзе, трэба ў адваротны шлях.
Бабця апавядала: " Ужо пад вечар калі прыгналі кароў з поля я пачула лямант. Прыслухалася. То быў наш сусед. Ужо ўсе ведалі, што нас адсяляюць. Падыйшла бліжэй да яго плота ды праз шчыліну ўбачыла, што той стаіць на каленях дый горка плача... Ніколі не бачыла, каб такі моцны чалавек плакаў... Ён, стоячы на каленях, сціскаў у сваіх кулаках жмені зямлі, і з грудзей яго вырываліся цяжкія словы болю:
- Дзе я толькі ня быў, што я толькі ня бачыў на гэтым белым свеце, але прыгажэйшага месца як наша Слоўч нідзе не знайшоў!
І плакаў, плакаў чалавек, які не жадаў пакідаць свой куток, сваю весачку. Так ніхто ж не жадаў..."
Стадлер панес мяне ў мітусню гарадскога жыцця, але я яшчэ вярнуся ў Слоўч, бо там былі мае карані. Веска збераглася ў дакументах, у памяці людзей, таму яна ня можа знікнуць у вечнасць. Зараз шмат весак знікае проста з-за таго, што там няма каму жыць. Старыя паміраюць, хаты гніюць... Што ж ты паробіш... Але самае балючае тое, калі цябе насільна гоняць з месца твайго нараджэння, месца дзяцінства. Ты усім сэрцам, усёй сваёй душой разумееш тых людзей, таго ж бабулінага суседа, і суперажываеш усю гэтую боль разам с імі, выселенымі жыхарамі вескі Слоўч...
